Wymagania wstępne: podstawowe wiadomości ze wstępu do językoznawstwa

Ilość miejsc: 15

Program nauczania:

Wykład ma na celu przedstawienie najważniejszych sposobów opisu i analizy tekstów, zwłaszcza pisemnych, związanych z określonym kontekstem społeczno-historycznym ich wytworzenia, determinującym jego cechy językowe.

Dyskurs (w polskiej tradycji – tekst) jest przedmiotem zainteresowań różnych gałęzi nauki, a jego badanie jest domeną ujęć interdyscyplinarnych.

Wykład podzielony jest na dwie części:

            Główne cechy dyskursu. Kluczowe pojęcia: gatunek i jego najważniejsze typologie, interdyskurs, interakcja. Analizy oparte na pojęciu wypowiadania vs na pragmatyce. Analiza dyskursu wypracowana na gruncie francuskim vs krytyczna analiza dyskursu w kręgu anglosaskim. Cechy wybranych gatuków: prasowego, literackiego, naukowego, politycznego. Nowe gatunki: blog, czat, poczta elektroniczna. Rola obrazu. Dyskurs jako domena zbiorowej tożsamości.

II.        Analiza dyskursu w określonych sytuacjach komunikacyjnych. Analiza środków

            językowych służących do konstruowanie rzeczywistości społeczno-politycznej,

            charakter perswazyjny przekazu, informacje przekazywane niejawnie, rola

            stereotypów, konotacji, wartościowanie jawne i ukryte. Problematyka ta zostanie

            zilustrowana na przykładzie dyskursu politycznego, propagandowego,

            ekologicznego i reklamowego.  

Metody i formy oceny pracy studenta:

-obecność na wykładach i zaliczenie obu części wykładu.

Efekty kształcenia:

- umiejętność adekwatnej interpretacji tekstu dzięki jego odniesieniu do sytuacji społecznych i do interdyskursu,

- umiejętność dobierania środków językowych w zależności od typu tekstu,

- umiejętność  krytycznej oceny teorii oraz metodologii badań dyskursu,

-posługiwanie się terminologią naukową  potrzebną do analizy dyskursu

-zastosowanie nabytych wiadomości do samodzielnych analiz tekstów np. w pracy magisterskiej

Treść. Kształtowanie się języków romańskich, w tym języka francuskiego, z mówionej odmiany łaciny. Łacina w grupie języków indoeuropejskich; Tworzenie się języków romańskich; Starofrancuski - powstanie, najstarsze zabytki, substrat galijski, superstrat germański; langue d'oïl, langue d'oc, dialekty starofrancuskie; Średniofrancuski (cechy systemowe, grafia; pierwsze glosariusze; retoryka w języku rodzimym, przekłady; Język w okresie Renesansu: stopniowe zmniejszanie roli łaciny, program wzbogacania języka, procesy słowotwórcze, rola zapożyczeń;  traktaty ortograficzne, pierwsze gramatyki i słowniki. Wiek XVII: norma językowa, le bon usage, gramatyki i słowniki, rola Akademii; Wiek XVIII: neologia i neologizm, gramatyki filozoficzne, terminologia, uniwersalność francuszczyzny, język okresu Rewolucji; Wiek XIX: gramatyki, słowniki (Littré, Larousse, słowniki historyczne). Słowniki podręczne i dydaktyczne; filologia romańska, gramatyka historyczna i porównawcza. Wiek XX: francuski na arenie międzynarodowej (kraje frankofońskie, frankofonia), instytucje promujące j.fr., wpływ angielszczyzny.

Warunki uczestnictwa: wolny wybór

Warunki zaliczenia: na podstawie obecności i krótkiego testu końcowego na stopień

Efekty: wykład monograficzny służy poszerzeniu wiedzy o języku przez poznanie etapów jego rozwoju. Wiedza historyczna pomaga w zrozumieniu genezy współczesnej normy językowej (ortografia, leksyka, reguły składniowe) i funkcjonowaniu poziomów języka, a zatem stanowi solidny fundament praktycznych umiejętności.

Tematyka zajęć :

Głównym celem wykładu jest prezentacja transferów kulturowych w postkolonialnej literaturze frankofońskiej Ameryki Północnej i Środkowej, które znamiennie wpłynęły na nowe sposoby obrazowania tożsamości zbiorowej i indywidualnej przez pisarzy tych obszarów. Wykład proponuje socjokrytyczną interpretację tych przewartościowań oraz ich etyczne konsekwencje w literaturze franko-kanadyjskiej (głównie w Quebeku) i franko-karaibskiej (Haiti, francuskie Małe Antyle i Gujana) na przełomie XX i XXI wieku Do końca lat 1970, literatury te - jako formy ekspresji mniejszości francuskojęzycznej w Amerykach oraz twórczości peryferyjnej wobec dominujących modeli literackich i norm językowych metropolitalnych (francuskich) - owładnięte były problemem braku lub poszukiwania tożsamości. Stąd cechujące pisarzy dążenia do zaznaczenia odrębności poprzez sublimację własnej historii, pamięci zbiorowej oraz mitotwórcze projekcje tożsamościowe, jak indygenizm ("tybylczość"), murzyńskość ("négritude"), "antylskość" na Haiti i Antylach oraz "quebeckość", "amerykańskość" czy używanie zanglicyzowanego rejestru języka ("joual") w Kanadzie francuskiej. Intencją merytoryczną wykładu jest ukazanie, jak w ostatnich dekadach XX wieku pod wpływem różnorodnych wyzwań kulturowych, stanowiących kontekst wypowiedzi literackiej -imigracja, globalizacji kultur, pluralizm światopoglądowy, feminizm, kryzys dyskursu narodowo-terytorialnego oraz atawizmów rasowych, etnicznych i regionalnych - owe dominujące wcześniej wyobrażenia i strategie pisarskie wyczerpują się, odchodzą od wspólnotowej percepcji świata i zostają przemodelowane przez nowe poszukiwania formalne i tematyczne, wrażliwe na wartości międzykulturowe, pluralizm tożsamości oraz na potrzebę indywidualizacji ekspresji.

Forma zaliczenia: regularna obecność studentów zapisanych na wykład

Efekty kształcenia:

Po uczestnictwie w wykładzie student powinien:

1. Wykazać się ogólną znajomością kontekstu społecznego i historycznego rozwoju literatur franko-amerykańskich

2. Posiadać umiejętność rozróżniania konceptów i postulatów badawczych omawianych na wykładzie

3. Umieć odróżnić kody kulturowe i modele literackie cechujące pisarzy frankofońskich w Amerykach od kodów i modeli metropolitalnych (europejskich)

4. Znać zasadnicze przesilenia ideowe i estetyczne w literaturach frankofońskich Ameryk

5. Poznać podstawowe czynniki sprzyjające w dobie dzisiejszej transferom kulturowym (zjawiskom wzajemnego przenikania się kultur i języków)

Panorama twórców i dzieł z francuskich antypodów, tj. z Madagaskaru i Maskarenów (Mauritius, La Réunion), na podstawie analizy relacji europejskich, utworów malgaskich i kreolskich, rozpraw i artykułów oraz antologii, od czasu odkryć geograficznych po współczesność. Przybliżenie mało znanej strefy kultury francuskiej, bogatej w wielokulturowe zjawiska, których rozpoznanie uczy antropologicznej analizy literackiej, także dzięki rozmaitości gatunków badanych w zmiennym społeczno-historycznym kontekście.

Warunki zaliczenia : 30-minutowy test kontrolny.

Skutkiem uczestniczenia w wykładzie student powinien:

1. Wykazać się ogólną znajomością kontekstu społecznego i historycznego rozwoju literatur frankofońskich Oceanu Indyjskiego

2. Posiadać umiejętność rozróżniania konceptów i postulatów badawczych omawianych na wykładzie

3. Umieć odróżnić kody kulturowe i modele literackie cechujące pisarzy frankofońskich z poszczególnych kręgów kulturowych (Madagaskar i jego diaspora, Mauritius, La Réunion)

4. Znać zasadnicze przesilenia ideowe i estetyczne w literaturach frankofońskich Madagaskaru i Maskarenów

5. Poznać podstawowe czynniki sprzyjające w dobie dzisiejszej transferom kulturowym (zjawiskom wzajemnego przenikania się kultur i języków)

Treść: Elementy historii tłumaczenia ukazujące rodowód podstawowych pojęć, takich jak wierność przekładu, przekład literalny i swobodny (adaptacja), ekwiwalencja, rozmaite rozumienie roli tłumacza. Rola przekładu w kształtowaniu standardów językowych danej społeczności. Pojęcie konotacji w odniesieniu do składników kulturowych i dylematy tłumacza: zachowanie „obcości” w przekładanym tekście czy adaptacja ułatwiająca zrozumienie czytelnikowi przekładu. Strategie przekładu, techniki przekładu.

Warunki uczestnictwa: studenci zakwalifikowani do profilu przekładowego oraz studenci pragnący zaliczyć ten wykład jako monograficzny.

Warunki zaliczenia: na podstawie obecności i testu końcowego na stopień.

Efekty. Student powinien nabyć umiejętność krytycznej oceny cudzego przekładu (głównie literackiego, ale także prasowego czy użytkowego) posługując się pojęciami i kryteriami omawianymi podczas wykładu. Ponadto, na tej samej podstawie, powinien zastosować je do własnych prób przekładu, kierując się ogólnymi zasadami, takimi jak uważna i głęboka analiza oryginału, unikanie kalki i adaptacji, korzystanie ze źródeł słownikowych i encyklopedycznych, troska o poprawność językową, wybór stylu przekładu stosownie do rodzaju tekstu oryginalnego.